Historia puzzli - skąd się wzięły układanki?

Puzzle to rozrywka, która liczy sobie już ponad 300 lat. Jak powstał ten popularny dziś rodzaj układanki, jak kształtowały się jego dzieje oraz jakie rekordy w ich układaniu ustanowiono?

Jak powstały puzzle?

Pierwsze puzzle zostały stworzone w 1762 roku przez Johna Spilsbury'ego – kartografa i grawera map. Miały być one pomocą w nauczaniu geografii w miejscowej szkole. Spilsbury umocował mapę na drewnie i powycinał kraje. Grawer dał takie puzzle drewniane dzieciom w miejscowej szkole, aby pomóc im w nauce geografii.

Z czasem ten rodzaj układanki został wykorzystany w coraz to szerszych celach edukacyjnych. Początkowo tworzone były one z drewna i nazywano je układankami pociętymi. Kosztowały one wówczas tyle, ile wynosił tygodniowy zarobek kupca. Wkrótce zaczęto produkować je w Niemczech, we Francji i w Holandii.

Nazwa puzzle pojawiła się później i wzięła ona swój początek od piły włośnicowej, która ułatwiła wycinanie drewnianych klocków. W tych czasach każdy komplet puzzli był wykonywany ręcznie i unikalny. Do ich produkcji używano drewna mahoniowego, a także dębiny, drewna orzecha włoskiego i cedru.

Kariera puzzli na świecie

W Europie puzzle rozpowszechniły się drugiej połowie XIX wieku i oprócz pomocy naukowej stały się również źródłem rozrywki.

Pod koniec XIX wieku nastąpił szczególny wzrost popularności tej układanki. Rozwój techniki druku litograficznego pozwolił bowiem na wysokiej jakości nadruk na drewnie i więcej szczegółów na obrazkach. Poprawiła się również atrakcyjność kolorystyki, a wynalezienie wyrzynarki pedałowej, umożliwiło wycinanie bardziej skomplikowanych kształtów tych klocków. Rozpoczęto więc maszynową produkcję puzzli, która umożliwiła lepsze dopasowanie elementów. Te najwcześniejsze bowiem nie zazębiały się i jeden ruch lub powiew wiatru, sprawiał, że pracowicie układany obrazek rozpadały się na kawałeczki.

Pierwsze puzzle w USA pojawiły się w 1830 roku w Filadelfii. W 1908 roku 500-elementowe puzzle kosztowały 1/3 tygodniówki robotnika. Biedniejsi mogli je wypożyczać z bibliotek.

W latach trzydziestych XX wieku firma Victory zaczęła pakować puzzle do pudełek z gotowym obrazem. Do 1939 r były one wykonane z drewna. Wybuch drugiej wojny światowej spowodował jednak ograniczenie dostępności sklejki, dlatego rozpoczęto wówczas produkcję puzzli z tektury. Choć we wczesnym jej okresie karton był niskiej jakości, puzzle kartonowe stały się bardzo popularne, ponieważ były łatwiejsze, tańsze i szybsze w produkowaniu.

Prawdziwa rewolucja w rozwoju puzzli została dokonana przez amerykańskiego producenta gier planszowych Parker Brothers, która jako pierwsza wyprodukowała tekturowe puzzle o skomplikowanych kształtach.

W 1933 roku produkowano 10 milionów sztuk puzzli tygodniowo. W Polsce ten rodzaj rozrywki pojawił się dopiero w 1985 roku.

Do fascynatów gier planszowych na zamówienie, w tym szczególnych puzzli, należy wiele znanych postaci z dziedzin filmu i sportu, biznesmenów i polityków. Największymi fanami tych układanek są m.in. aktorzy Hugh Jackman, Patrick Stewart i Nick Offerman, prezenterka Ellen Degeneres, Ronnie Wood- gitarzysta Rolling Stonesów oraz twórca Microsoftu Bill Gates. Niezwykle oddana puzzlom była również królowa Elżbieta II. Która została nawet członkinią British Jigsaw Puzzle Library.

Rekordy w układaniu puzzli

Puzzle doczekały się już swoich zawodów i rekordów.Pierwsza próba ustanowienia rekordu w układaniu puzzli miała miejsce w październiku 1930 roku. Wówczas podczas wystawy British Empire Trade Fair, która odbywała się w Buenos Aires, rozpoczęto układankę składającą się 35 tysięcy elementów. Nie wiemy jednak, czy została ona ostatecznie ukończona.

Obecnie ustanowionym rekordem, który został wpisany do „Księgi Rekordów Guinnessa”,jest wspólne ułożenie puzzli składających się z 551 232 kawałków przez 1600 wietnamskich studentów Uniwersytetu Ekonomicznego w mieście Ho Chi Minh.

AWcześniejszy rekord Guinnessa w dziedzinie układania puzzli, ustanowiono Marsylii w 1992 roku. Ułożono wówczas projekt złożony z 43 924 elementów i pokryły one wówczas powierzchnię - 4783 metrów kwadratowych. Z kolei najmniejsze puzzle na świecie, to prostokąt 5,6 na 6,6 centymetra złożony z 99 części.

Wśród gier planszowych na zamówienie największy zestaw puzzli stworzyła firma Kodak. Jest on złożony z 51 300 elementów.